Een mooie klus waarmee in de werkplaats omzet gegenereerd kan worden is het vervangen van trapassen. Door de enorme variëteit in maten en systemen die er de laatste jaren is ontstaan, ben je echter wel genoodzaakt om eerst even te bestuderen hoe het nu precies zit. Met een stappenplan heeft Elvedes het voor de werkplaats zo makkelijk mogelijk proberen te maken. In de nieuwe 2022-catalogus, die zowel online als in gedrukte versie beschikbaar is, kun je op pagina’s 58 t/m 61 zien hoe je de juiste trapas selecteert.
Tekst: David Thörig
Jarenlang werd er vooral gekozen voor een BSA-bracket van 68 mm breed en werd daar alles op afgestemd. Andere schroefdraadsoorten (zoals Italiaanse) of systemen met inslagcups worden ook nu nog maar zelden toegepast. Alles bij elkaar gaf dit al een redelijk aantal verschillende trapasvariaties, maar toch was het nog best overzichtelijk. Vandaag de dag is het echter helemaal anders. Door het streven naar de meest lichte frame/crankstel-combinaties zijn er talrijke nieuwe afmetingen en systemen ontstaan. In het programma van Elvedes vind je voor alle mogelijke moderne combinaties de juiste trapas. Een heel sterk punt van de Elvedes-trapassen is dat deze makkelijk zijn te onderhouden. Door de modulaire en duurzame constructie kan, op een enkele uitzondering na, bij elke Elvedes-trapas de lagerset afzonderlijk vervangen worden. Dit betekent dat de behuizing van de trapas gewoon in het frame kan blijven en dat de lagers snel gereinigd, gesmeerd of vervangen kunnen worden. Voor deze onderhoudswerkzaamheden heb je de onderstaande Elvedes gereedschappen nodig.
• 2018088 servicekit voor demontage/montage Elvedes-trapaslagers
• 2020202 haakset voor demontage/montage o-ringen en afdichtingen
• 2019035 vetspuit
• 2019037 lithium lagervet (tubevulling voor vetspuit)
• 2020212 montagevet (tubevulling voor vetspuit)
Press fit en Elvedes Twist fit
De grote ommezwaai op trapasgebied kwam toen de framefabrikanten in hun zoektocht naar het laagste gewicht een oplossing vonden in het weglaten van de schroefdraadverbinding in het bracket. In eerste instantie werden de lagers zelfs rechtstreeks in het frame geplaatst, maar dit bleek in de praktijk toch te kwetsbaar. Massaproductie was vanwege de vereiste hoge toleranties bovendien niet haalbaar. De Press fit constructie, waarbij het lager is voorgemonteerd in een kunststof behuizing, werkt wel goed. De kunststof behuizing laat enige intoleranties van het bracket en het crankstel toe, waardoor de kunststof zich als het ware ‘zet’ en de lagers niet onder spanning komen te staan. Maar toch kan er ook bij Press fit systemen een probleem ontstaan wanneer de passing in het bracket te ruim is. Zodra de cups onder belasting kunnen bewegen, ontstaan er allerlei hoogst irritante kraak- en tikgeluiden tijdens het fietsen. Elvedes adviseert voor dit probleem Twist fit trapassen aan. Een Elvedes Twist fit trapas heeft een hulsconstructie met binnen- en buitenschroefdraad die beide cups verbindt. Deze uit CNC-aluminium vervaardigde constructie is uiterst stijf en zorgt ervoor dat beide trapaslagers altijd keurig in lijn staan. Aan de buitenzijde van de huls zijn beide cups voorzien van een kunststof ring. Deze speciale kunststof kan tijdens de montage lichtjes vervormen om zo afwijkingen in het bracket te kunnen opvangen. Met een Twist fit trapas creëer je de meest solide passing voor Press fit systemen.
BB86/92 in combinatie met een DUB of
30mm-as
Shimano veranderde met de introductie van het Hollowtech II crankstel de kijk op de traditionele bracket/crankstel combinatie drastisch. Door de lagers maximaal naar buiten te plaatsen en gebruik te maken van een 24mm-asdiameter werd er behoorlijk veel winst geboekt op het gebied van stijfheid. Extra voordeel is dat bij deze constructie ook wat gewicht kan worden bespaard. Het meeste gewicht wordt dan vanzelfsprekend bespaard wanneer er voor exotischere materialen is gekozen in combinatie met gecompliceerde fabricagemethodes zoals hol smeden en dergelijke. Een aantal constructeurs vond echter dat er nog betere waardes voor de combinatie van bracket en crankstel behaald konden worden wanneer er een 30mm-as wordt toegepast. Hierdoor is het B30/ PF30 systeem ontstaan en daarop volgden systemen zoals BB386, ROTOR 30 en Praxis Works. Met de kennis van alle verschillende systemen en bracketafmetingen heeft Elvedes een behoorlijk aantal trapassen kunnen ontwikkelen. Zo is er voor bijna elke mogelijke combinatie van moderne crankstellen en brackets een Elvedes-trapas leverbaar. Zoals reeds vermeld zijn al deze trapassen voorzien van verwisselbare lagers. Een uitzondering geldt voor de trapassen die gemaakt zijn voor een BB86/92 passing in combinatie met een 30mm-as of een SRAM DUB (29 mm) as. De beschikbare ruimte die voor het lager overblijft bij deze combinatie is zo klein dat hier een speciaal lager voor is ontwikkeld. Het lager en de Press fit cup vormen hierbij een geheel. Deze beperkte ruimte maakt het ook niet mogelijk om voor deze combinatie een Twist fit constructie te maken. Er is gewoonweg geen ruimte voor de benodigde aluminium CNC schroefdraadhuls in het bracket. Met een bracketbinnendiameter van 41 mm en een asdiameter van minstens 29 mm zou bij gebruik van een aluminium huls van minimale dikte het lager nog kleiner moeten worden. In dat geval komen we weer in de problemen met de belastbaarheid van het lager.
Elvedes BB86/92 oplossingen voor de combinatie
met een 30mm- of SRAM DUB-as;
• 2019117 BB86/92 SRAM DUB
Let op! Deze set wordt geleverd met een extra set rubberen afdichtingen waarbij deze set ook gebruikt kan worden voor 30mm-as crankstellen die een aslengte hebben voor een BB86/92 bracket. Voor deze toepassing verwijder je eenvoudig de 29mm-adapters uit het lager en plaats je de rubberen afdichtingen van 30 mm
op beide lagers.
• 202087 BB86/92 Praxis (Geschikt voor Praxis Works crankstellen met een tapered as van 30 mm naar 28 mm)
BB30/PF30 niet compatibel met BB86/92!
Regelmatig ontstaat er enige verwarring tussen de BB30/ PF30 en de BB86/92 systemen. Een BB30/PF30 crankstel past niet in een BB86/92 bracket, omdat de as van een BB30/PF30 crankstel te kort is voor een bracket van 86-92 mm. Andersom zijn er wel mogelijkheden. Met behulp van het Elvedes stappenplan zie je precies wat mogelijk is.
T47
De laatste ontwikkeling op trapasgebied is de T47 standaard. Hierbij zien we dat de betrouwbaarheid van een schroefdraadverbinding gecombineerd is met alle voordelen van een oversized bracket en een 30mm-as. De T47 standaard is er in twee uitvoeringen. Afhankelijk van de keuze die de framefabrikant heeft gemaakt kun je kiezen tussen een T47 trapas met interne cups en een T47 trapas voor externe cups. Voor deze standaard heeft Elvedes ook weer goed gekeken welke combinaties er in de praktijk mogelijk zijn. Elvedes T47 trapassen zijn daarom leverbaar in de volgende modellen;
• 2020111 T47 SRAM DUB external
• 2020112 T47 SRAM DUB internal
• 2020114 T47 Praxis external
• 2020115 T47 Praxis internal
• 2020093 T47 Shimano external
• 2020092 T47 Shimano internal
Terug naar schroefdraad
Naast dat een aantal toonaangevende fabrikanten heeft gekozen voor de nieuwste T47 standaard zijn er ook veel fabrikanten die weer teruggaan naar het vertrouwde BSA-bracket. De periode waarin Press fit de standaard leek te worden, heeft toch geleerd dat een BSA-bracket van 68 of 73 mm eigenlijk toch heel goed werkt. In de Elvedes Thread fit serie vind je alle mogelijke BSA-trapassen voor moderne two-piece crankstellen. In de Thread fit serie is ook een aantal modellen opgenomen met Italiaans schroefdraad.
Tools, replacement kits en adapters
Om het hoogste serviceniveau te bereiken levert Elvedes al het speciale gereedschap dat nodig is voor het monteren, het demonteren en het onderhouden van Elvedes-trapassen. Hierbij is het belangrijk te weten dat voor alle Elvedes Twist fit en Thread fit bottom brackets voor 30mm assen de speciale Elvedes bottom bracket sleutel noodzakelijk is. Alle slijtagedelen zoals lagers en stofkappen zijn los of in werkplaats verpakkingen leverbaar. Naast deze onderdelen levert Elvedes nog een compleet assortiment adapters en spacers om de juiste combinaties en fijnafstellingen mogelijk te maken. Een paar voorbeelden vind je met de onderstaande artikel nummers;
• 2018086 Elvedes bottom bracket sleutel
• 2018087 Elvedes Twist fit tool kit
• 2019070 Elvedes assortment box bottom bracket
spacers
• 2019056 Elvedes assortment box bracket bearing caps
Stap voor stap
Met al die verschillende trapassen, crankstellen en brackets zul je echt stap voor stap te werk moeten gaan. In het stappenplan van Elvedes zie je hoe je met een paar eenvoudige meetmethodes de juiste trapas kunt vinden. Deze is terug te vinden in de nieuwste Elvedes catalogus (pagina 58 t/m 61) die als bijsluiter met deze editie van BikesBusiness is meegestuurd.•
