De grootste frustratie onder fietsers, in Utrecht althans? Dat is vaak moeten wachten voor een rood stoplicht, wees onderzoek van innovatiebureau Springlab en Universiteit Utrecht uit. Daarop werd een innovatieve oplossing bedacht: Flo. Een persoonlijk snelheidsadvies voor fietsers om vaker groen licht te halen. Inmiddels bestaat de ‘fietsflo’ al een aantal jaar, maar het idee erachter is nog steeds actueel. Het gaat hier namelijk om ontwerpen vanuit de belevingsgedachte, in plaats van vanuit functionaliteit. BikesBusiness sprak met de directeur van Springlab en bedenker van Flo, Jan-Paul de Beer.
Tekst: Michelle van der Harst
Een fijne fietsbeleving
Een paar jaar geleden merkte Jan-Paul op dat fietsen erg belangrijk was en ook steeds belangrijker werd in steden. “Maar,” zei hij, “als ik naar Utrecht keek, zag ik ook chaos. Ik dacht: als je grote steden heel fietsvriendelijk gaat maken, moet je ook zorgen dat de beleving goed is. Het zou zonde zijn als een fietsstad aan zijn eigen succes ten onder gaat. Springlab heeft toen samen met Universiteit Utrecht onderzoek gedaan naar de grootste fietsfrustraties in de stad, met het idee: hoe kunnen we de beleving beter maken? Want hoe beter de beleving, hoe meer mensen gaan of blijven fietsen.” De nummer één frustratie bleek dus het meermaals moeten stoppen voor verkeerslichten, waardoor je als fietser niet lekker in de flow komt. En dus kwam Springlab met creatieve ideeën om dit probleem te tackelen. “Wij zijn geen verkeersingenieurs en keken vooral vanuit de belevingskant”, benadrukt De Beer. Ze experimenteerden wat en zo ontstond Flo uiteindelijk. Deze oplossing werkt met radartechnologie in een zuil. Je fietst langs deze paal die je snelheid meet en op basis daarvan krijg je 100 meter voor het stoplicht een animatie te zien: een haas, duim, koe of schildpad. “Dit symbooltje geeft aan of je harder of zachter moet fietsen om het groene licht te halen”, vertelt Jan-Paul.
Flo in het kort
Het belangrijkste doel van Flo is om fietsen leuker te maken, door de grootste fietsfrustratie weg te nemen: wachten voor een rood verkeerslicht. Flo meet je fietssnelheid en past het advies daar op aan, om vaker het groene licht te halen. Dit zorgt voor een betere doorstroom in het verkeer. Het product is ontwikkeld in samenwerking met VRI-experts van Ko Hartog Verkeerstechniek en het is aan te sluiten op elk kruispunt en op elke verkeersregelinstallatie, ongeacht de techniek en leverancier. Op het led schermpje van Flo kunnen vier symbolen verschijnen. De haas betekent ‘ga sneller fietsen voor groen’, de duim geeft aan dat je je snelheid moet behouden voor groen. De koe staat voor ‘pech, de weg wordt geblokkeerd door een stel koeien, dus je gaat het groene licht niet halen’ en tot slot laat de schildpad zien dat je langzamer moet fietsen voor groen. Door de Flo te volgen, zijn fietsers in de basis wel iets sneller, maar de perceptie sneller te zijn, was significant hoger. Dit bleek ook uit onderzoek van de universiteit. “Mensen hebben dus wel het gevoel dat ze een stuk sneller zijn, terwijl dat eigenlijk wel meevalt”, aldus de oprichter. “Dit leidt tot een heel andere manier van de openbare ruimte ontwerpen, want met communicatie kan al een groot deel van de frustratie worden weggenomen. Dat is dan belangrijker dan tijdswinst en efficiëntie.”
Een stukje historie
Aan de totstandkoming van Flo ging een lang proces vooraf. In 2014 deed Springlab een onderzoek naar de grootste fietsfrustratie onder Utrechters. Daarna volgden jaren van brainstormen, ontwikkelen, testen en verbeteren van de uitgedachte concepten. In juli en november 2015 trok het idee zowel nationale als internationale persaandacht tijdens de eerste pilots in Utrecht, toen nog onder de naam Light Companion. Fietsers moesten de snelheid van het lampje in de groene ledstrip (in het fietspad) volgen. Als je die snelheid aanhield, dan haalde je het groene licht. “Het werken in de grond had echter wel wat implicaties”, aldus eigenaar Jan-Paul de Beer. En dus vroeg Springlab zich af of het niet simpeler kon. Was eenmalige communicatie vooraf misschien voldoende? Dat gingen ze testen en daar kwam een bevestigend antwoord uit. “Zou je 100 meter vooraf een signaal krijgen over je huidige fietssnelheid, dan zou je al voldoende weten waar je aan toe bent. En zo ontstond Flo.”
Hoe nu verder?
Na Utrecht heeft Springlab gekeken naar het uitrollen van Flo in andere steden. In Eindhoven werd toen ook een fietsflo-paal geplaatst. Een Flo-zuil in Antwerpen stond op de planning, maar ging uiteindelijk om politieke redenen niet door, vertelt Jan-Paul. Er komen nu geen nieuwe palen in nieuwe steden bij. De Beer licht de reden toe: “Wij merkten op een gegeven moment dat dit systeem nog wel moet worden doorontwikkeld. Voor de grote investeringen die dit vraagt in de openbare ruimte, is Springlab een te klein creatief bedrijf. De Flo wordt nu niet verder uitgerold, maar voor ons was het een heel leuk en leerzaam onderzoeks- en innovatieproject om te laten zien dat de inrichting van het fietsverkeer ook anders kan.” De hoop is dat hierop door andere partijen wordt aangehaakt.
