Het fietsroutenetwerk is niet meer weg te denken uit Nederland. Miljoenen mensen toeren jaarlijks op basis van dit netwerk door Nederland. Twente had destijds de primeur, maar is nog steeds koploper op het gebied van innovatieve fietsroutes. Meer dan elders laat Twente door fietsroutes zien hoe mooi de regio is. BikesBusiness sprak met Han van den Heuvel, senior beleidsadviseur recreatieve voorzieningen, over recreatief en utilitair fietsen en belevingsroutes in het coulisselandschap van Twente.
Tekst: Erik van der Does de Bye
Het fietsen van knooppunt naar knooppunt is van origine een Belgische ‘uitvinding’. Twente nam het als eerste in Nederland over en inmiddels is het netwerk over heel Nederland uitgerold. Ook in Duitsland wordt een vergelijkbaar netwerk ontwikkeld. Het principe is eenvoudig: vanaf een bepaald knooppunt fietst men via een genummerde route naar een volgend knooppunt.
Nieuwe opzet
Het routenetwerk is vooral gericht op de recreatieve fietser die van het fraaie Twentse landschap wil genieten. Sinds 2015 staat beleving bij het routenetwerk centraal, waarbij verbinding van elementair belang is: verbinding tussen centra en verbinding tussen stad en land. Een route voert van centrum naar centrum, waarbij ook de stadsrand op een aantrekkelijke manier wordt verbonden met het routenetwerk, zonder dat mensen er alleen hard doorheen fietsen. De verbinding tussen twee knooppunten is niet per definitie de kortste weg, aldus Han. “We willen de recreatieve fietser ons mooie landschap laten ervaren. Daarom loopt de verbindingsroute tussen twee punten langs interessante elementen in dit landschap: die grote boom, dat fraaie uitzicht of die interessante boerderij. Je fietst van de ene belevenis naar de andere. Op deze manier creëer je belevingsroutes in plaats van alleen een verbinding tussen A en B.” Het knooppuntensysteem is hierin leidend, maar Twente thematiseert het systeem. “Elke sub-regio, bijvoorbeeld Noord-Oost-Twente, heeft themaroutes,” legt Han uit. “Eerst wordt een thema vastgesteld en aan de hand daarvan wordt gebruik gemaakt van het bestaande knoop puntensysteem. Belangrijke geografische elementen, zoals het Nationaal Landschap en de rivier de Dinkel, worden in dit systeem geïntegreerd.”
Stadscentra gaan open
In de afgelopen jaren zijn de stadscentra volledig geïntegreerd in het systeem. “Voor de zakelijke fietser, het woon-werkverkeer, is veel aandacht in de vorm van directe fietsroutes,” zegt Han. ”Er zijn ‘strakke fietspaden’ die voor dit utilitair fietsen zijn aangelegd.” Niet zonder trots vult hij aan: “Twente had één van de eerste zogeheten fietssnelwegen van Nederland. Die loopt tussen Hengelo en Enschede. Inmiddels zijn er diverse verbindingen tussen Twentse en Sallandse steden ontworpen of al gerealiseerd en ook het Duitse Gronau haakt aan.” De link tussen recreatief fietsen en stadscentra wordt veel minder snel gelegd en daar willen veel gemeenten verandering in brengen. Han: “Veel gemeenten willen dat hun stadscentra ook aantrekkelijk worden voor recreatieve fietsers. Deventer en Enschede hebben hiermee een proefproject opgestart en dat was succesvol. Dit is goed voor de binnenstad: mensen fietsen er niet meer omheen, maar weten de binnenstad te vinden. Andere steden beginnen dit voorbeeld na te volgen.”
Andere benadering
Recreatief fietsen vergt een andere benadering dan utilitair fietsen. Utilitair fietsen is niets anders dan zo snel, veilig en comfortabel mogelijk van A naar B fietsen. “Hiervoor hebben we fietswegen van vier en een halve meter breed en maken we vaak gebruik van oude spoorroutes. Dat delen van deze routes door belevingsgebieden heenlopen, is een prettige ‘bijvangst’, maar niet het doel van deze vorm van infrastructuur. Snelfietsroutes hebben wel als voordeel dat je op de fiets soms sneller op je eindbestemming arriveert dan met de auto.” Bij recreatief fietsen speelt het landschap met al zijn facetten een doorslaggevende rol. Het coulisselandschap van Twente biedt de nodige uitdagingen aan de routemakers en aan de recreatieve fietser, zegt Han: “Twente heeft van nature veel zandwegen. Niet elke e-biker wordt daar even blij van, maar het hoort wel bij het landschap. Soms kunnen we een weg een beetje aanpassen, maar niet elke weg is hiervoor geschikt. Het kan zijn dat je een stukje moet lopen.” Maar wie wil genieten, heeft in Twente alle ruimte. De fietsroutes lopen door afwisselend landschap met bijzondere elementen. Ook het industriële verleden – Twente was één van de eerste regio’s waar de industrie haar intrede deed in Nederland – komt hierdoor weer meer in beeld. En zoals veel echte Twentenaren kunnen beamen, is haast in Twente totaal overbodig. Hier heeft men immers de tijd – en wie voor zijn ontspanning fietst, heeft de klok toch eigenlijk niet nodig?
Bestuurlijke drukte
De ‘bestuurlijke drukte’ is ook van invloed op de aanleg van fietsroutes. “Het waterschap realiseert zich, dat een verbinding tussen twee fietspaden door middel van een brug van meerwaarde is voor de regio als geheel. Overleg tussen allerlei bestuurlijke niveaus kost echter veel tijd.” Het ontwerpen van fietsroutes is intensief. “Het is veel meer dan alleen het plaatsen van een paar bordjes op een paaltje,” vertelt Han. “Er komen allerlei zaken als bruikleen, overpad en aansprakelijkheid bij kijken.” De bewegwijzering in Twente is echter helemaal van deze tijd. “Elke schroef en elk bordje wordt opnieuw gebruikt op het moment dat het beschikbaar komt. Hierdoor hoeven we niet steeds nieuwe borden te bestellen, want met eenvoudig ‘overplakken’ zijn we verlost van lange levertijden en hogere kosten.” In deze tijd van hoge grondstofprijzen en container- schaarste is dit hergebruik een schoolvoorbeeld van kosten drukken én milieuvriendelijk handelen. Zo is het fraaie Twente ook in dit opzicht gidsregio in Nederland.
