Ze gaan vaak veel sneller dan de maximaal toegestane snelheid van 25 kilometer per uur, ze
maken nauwelijks geluid en ze worden regelmatig bestuurd door tieners die er de meest opmerkelijke
capriolen mee uithalen. Niet echt bevorderlijk voor de verkeersveiligheid, die fatbikes,
zouden we dus kunnen zeggen. Het probleem ligt ‘m natuurlijk niet bij de fatbike zelf, maar wel
bij het feit dat ze vaak worden opgevoerd en dat sommige bestuurders zich weinig aantrekken
van normen, waarden en regels in het verkeer. Het onverantwoorde rijgedrag zorgt er samen
met hoge diefstalcijfers bovendien voor dat een fatbike nog maar moeilijk te verzekeren is. Zo
wordt de fatbike van speels aandoende tweewieler met stoer karakter haast gedegradeerd tot
permanent probleemgeval.
Om tenminste de verkeerveiligheid te beschermen, dringen tientallen Nederlandse gemeenten er bij de landelijke overheid op aan meer actie te ondernemen tegen opgevoerde fatbikes. Ook andere instanties,
waaronder de Fietsersbond, proberen het probleem aan te pakken. Zo kan de voorlichting over de risico’s beter, moet er meer gehandhaafd worden en moet het moeilijker worden gemaakt om een fatbike op te voeren. Want daarin schuilt ‘m toch wel vooral het probleem, het opvoeren. In dit artikel bekijken we onder meer waarom consumenten dat eigenlijk überhaupt willen en op welke manieren dat zoal mogelijk is. Daarnaast leest u wanneer een consument precies illegaal bezig is en wat u als rijwielhandelaar het best kunt doen wanneer een fatbikeklant in uw winkel vraagt zijn of haar dikkebanden-fiets te laten opvoeren.
Waarom een fatbike opvoeren?
Dankzij zijn dikke banden kunt u met een fatbike over verschillende terreinen rijden. Zo kan men er probleemloos mee door besneeuwde landschappen toeren, maar ook over zand, modder en besteende terreinen rijden gaat prima. Maar voor sommige mensen gaat het allemaal niet hard genoeg. De wens om gewoon sneller te kunnen rijden is dan ook de belangrijkste reden een voertuig op te voeren. Hard rijden geeft een kick, zo simpel is het. Ook speelt mee dat men hierdoor meer afstand kan afleggen in minder tijd en dat heuvels, bruggen en bergen veel makkelijker te bedwingen zijn. Afhankelijk van de manier waarop de fatbike wordt opgevoerd hoeft de bestuurder zelfs niet eens bij te trappen. Ook dat wordt door sommigen als pluspunt gezien. Daarbij wordt verondersteld dat er op fatbikes nooit een helmplicht
geldt en dat er geen rijbewijs nodig is. Die helmplicht is er sinds 2023 wel voor bijvoorbeeld snorfietsen.
Wanneer is een fatbike precies illegaal?
Een elektrische fatbike valt onder de categorie elektrische fietsen. Zo’n fatbike moet aan drie voorwaarden voldoen om in die categorie te blijven. Ten eerste moet de trapondersteuning stoppen bij een snelheid van 25 kilometer per uur, mag de motor hooguit 250 watt vermogen leveren en mag deze motor alleen werken als de bestuurder meetrapt. Nu zijn sommige e-fatbikes van zichzelf al voorzien van
een wat krachtigere motor. Snelheden van iets boven de 25 km/h bereikt men onder bepaalde omstandigheden dus met gemak. Zolang men echter niet dik boven de snelheidslimiet zit, wordt dat nog gedoogd. Uiteraard zit dat anders bij fatbikes die willens en wetens zijn opgevoerd. Opvoeren zorgt bijvoorbeeld voor het wegvallen van de snelheidsbegrenzing en kan meetrappen overbodig maken. Wanneer daarvan sprake is, kan een fatbike niet meer worden aangemerkt als elektrische fiets. Het is
dan gewoon een motorvoertuig. Een illegaal motorvoertuig, welteverstaan. Eentje die verboden is op de openbare wegen. Bij erkende motorvoertuigen zijn immers een rijbewijs, verzekering en kenteken verplicht. Voor fatbikes bestaan al deze voorzieningen niet.
Zo kan een fatbike worden opgevoerd
Voor iedere rijwielhandelaar is het goed om te weten wat er speelt in de markt, en dus ook op welke manieren een consument een fatbike kan (laten) opvoeren. Grofweg zijn er hiervoor de volgende vier mogelijkheden, die soms ook met elkaar gecombineerd kunnen worden:
• De snelheidsbegrenzing verleggen naar bijvoorbeeld 35 of 40 kilometer per uur, of deze begrenzing zelfs helemaal opheffen. Dit kan via een methode die chiptuning wordt genoemd.
• Een sterkere motor inbouwen. Bij opgevoerde exemplaren worden vaak motoren van 500 of zelfs 750 watt aangetroffen. Veel meer dus dan het maximaal toegestane vermogen van 250 watt. Ook met chiptuning kan het motorvermogen worden aangepast.
• Een gashendel monteren. Hierdoor kan de bestuurder gas geven zonder zelf bij te trappen.
• Bepaalde componenten van de fatbike, zoals de wielen, de banden en/of het frame, vervangen door lichtere alternatieven.
Een deel van bovenstaande ingrepen kan door consumenten redelijk eenvoudig zelf worden uitgevoerd. Sommige fatbikes kunnen zelfs met het grootste gemak worden ‘ontgrendeld’ via een app die gewoon op de smartphone kan worden gezet. Hierbij verandert men de modus van de fatbike, waarna het voertuig zo 45 km per uur kan rijden.
Wat kunt u doen met klanten met een opvoerwens?
Uiteraard zijn er ook fatbikes die niet zo makkelijk zelf op te voeren zijn. Eigenaren daarvan gaan eerder naar een fietsenwinkel met hun opvoervraag. Zodra zo’n klant in uw winkel staat, kunt u deze ten eerste vertellen dat opvoeren verboden is. Grote kans dat deze persoon dat zelf ook wel weet natuurlijk. En waarschijnlijk overtuigt u zo’n klant ook niet met de opmerking dat zelf (mee) trappen eigenlijk veel prettiger is. Daarom is het vooral belangrijk dat u kort maar duidelijk uitlegt waarom dat verbod eigenlijk geldt. U kunt daarbij zeker deze factoren aankaarten:
• Een opgevoerde fatbike is een illegaal motorvoertuig waarmee niet op de openbare weg gereden mag worden. Wie dat toch doet, riskeert een boete van 290 euro. Bijeen tweede ‘heterdaadje’ komen daar een even hoge boete én inbeslagname van de tweewieler bij.
• Op een opgevoerde fatbike bent u niet verzekerd. Verzekeraars wijzen schadeclaims bij een eventueel ongeval dus resoluut af. Een bestuurder is dan zelf aansprakelijk, en moet dus zelf opdraaien voor de kosten. Veroorzaakt men als bestuurder van een opgevoerde fatbike een ongeluk en is er schade aan voorwerpen van een ander? Of moeten er zelfs medische kosten worden gemaakt? Dan lopen de kosten al snel op tot duizenden euro’s.
• Tenslotte kunt u vertellen dat u zelf in overtreding bent zodra u een fatbike opvoert, en dat u en uw winkel hierdoor behoorlijke risico’s lopen.
Door bovenstaande aspecten duidelijk te benoemen, vergroot u het bewustzijn onder klanten over de wetgeving, de gevaren en de risico’s. Mocht u een klant in uw winkel hebben die zijn/haar fatbike al heeft opgevoerd, dan kunt u deze altijd nog aanbevelen om tenminste een helm, beschermende kleding te dragen en zo veilig mogelijk te rijden. Adviseren de opvoering ongedaan te maken kan natuurlijk ook.
Verder kunt u in deze problematiek een rol spelen door alleen nog fatbikes aan te bieden van betrouwbare producenten, die alleen exemplaren op de markt brengen die niet zo makkelijk op te voeren zijn. Onveilig gebruik wordt dan tenminste niet in de hand gewerkt. Idealiter zou opvoeren zelfs (nagenoeg) onmogelijk moeten worden gemaakt. Hopelijk krijgt de fatbike dan op een dag weer zijn imago van speels aandoende tweewieler met stoer karakter terug.
